Stralend de zomer door: wat zonlicht echt met je huid doet

Wat zit er allemaal in de zonnestralen?

Zonlicht bestaat uit verschillende vormen van elektromagnetische straling die door de zon worden uitgezonden. Het is dus veel meer dan alleen UVA en UVB. De drie belangrijkste zijn:

Zichtbaar licht (±40-50%)
Dit is het licht dat wij met het blote oog kunnen zien. Het bestaat uit alle kleuren van het spectrum: rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo en violet. Zichtbaar licht is belangrijk voor ons zicht én voor natuurlijke processen zoals fotosynthese.

Infrarood licht (±40-50%)
Infrarood is niet zichtbaar, maar wel voelbaar als warmte. Deze straling is verantwoordelijk voor het grootste deel van de opwarming van je huid als je in de zon zit.

Ultraviolette straling (±3%)
UV-straling is onzichtbaar voor het menselijk oog, maar heeft een grote invloed op de huid. Er zijn drie types:

• UVA (315–400 nm): dringt diep door in de huid, kan huidveroudering veroorzaken.

• UVB (280–315 nm): zorgt voor aanmaak van vitamine D en kan zonverbranding veroorzaken.

• UVC (100–280 nm): wordt door de atmosfeer tegengehouden en bereikt de aarde niet.

Roodheid na de zon, doorbloeding of verbranding?

Rood worden in de zon betekent overigens niet dat je automatisch verbrand bent. Soms is het gewoon een tijdelijk effect van verhoogde doorbloeding. Zodra zonlicht je huid bereikt komt er stikstofoxide vrij in de vaatwanden. Dit zorgt ervoor dat je bloedvaten zich uitzetten. En dat is een natuurlijk proces dat je lichaam gebruikt om warmte kwijt te raken. De verhoogde doorbloeding is na een tijdje weer weggetrokken en doet geen pijn, verbranding blijft langer aanwezig en doet pijn!

Zo werkt je natuurlijke zonfilter: melanine en bruining

Wanneer je huid wordt blootgesteld aan UVB-straling, maken pigmentcellen (melanocyten) meer melanine aan: jouw natuurlijke schild tegen de zon. Die toename in melanine zorgt ervoor dat je huid donkerder kleurt. Vandaar dat je na een dagje zon op het strand of in het park bruiner bent. Melanine helpt niet alleen om meer licht te absorberen, maar beschermt je ook tegen verbranding én stelt je lichaam in staat om zonlicht efficiënter om te zetten in vitamine D.

Hoeveel zonlicht heb je nodig?

Hoeveel zonlicht je precies nodig hebt? Dat is geen one-size-fits-all verhaal. Het hangt af van allerlei factoren.

• Huidtype: Je huidtype speelt bijvoorbeeld een belangrijke rol. Heb je een lichte huid? Dan maak je sneller vitamine D aan, maar verbrand je ook veel eerder. Donkere huidtypes hebben juist meer zon nodig, omdat het pigment melanine de opname van UVB-straling deels tegenhoudt.

• Locatie, seizoen, tijdstip: Ook waar je woont, het seizoen en het tijdstip van de dag bepalen hoeveel zonkracht je huid daadwerkelijk bereikt. In de zomer kun je in Nederland rond het middaguur vaak al binnen een kwartiertje genoeg vitamine D aanmaken. In de winter ligt dat anders: de zon staat dan zo laag, dat er amper bruikbare UVB-straling doorkomt. Dan is een vitamine D-supplement meestal geen overbodige luxe.

• Leeftijd en leefstijl: Daarnaast spelen ook leeftijd en leefstijl een rol. Naarmate je ouder wordt, neemt je natuurlijke aanmaak van vitamine D af. En wie vooral binnen zit of bedekkende kleding draagt, krijgt simpelweg minder zon op de huid.

Het draait dus allemaal om de juiste balans: voldoende zon voor je gezondheid, maar niet zó veel dat je huid er schade van oploopt.

Waarom moet je om de 2 uur smeren?

Zodra je zonnebrandcrème hebt aangebracht, begint de bescherming langzaam af te nemen. Hoe snel dat gebeurt, hangt af van verschillende factoren, de kracht van de zon, welke zonnefilter gebruikt is en wat je doet (zwemmen, zweten, wrijven versnelt verlies bescherming).

SPF 30 en SPF 50, is het echt zo'n groot verschil?

Het lijkt alsof SPF 50 veel beter beschermt dan SPF 30, maar in de praktijk is het verschil kleiner dan je denkt.

• SPF 15 blokkeert ongeveer 93% van de UVB-straling

• SPF 30 blokkeert ongeveer 97%

• SPF 50 komt uit op zo’n 98%

Het verschil tussen SPF 30 en 50 is dus maar ongeveer 1% extra bescherming tegen UVB-straling.

Hoeveel zonnebrand moet je gebruiken?
SPF-waardes zijn gebaseerd op de ideale omstandigheden in het lab, met een specifieke hoeveelheid crème (lees heel veel crème). Over het algemeen smeren mensen veel te weinig waardoor je veel minder bescherming krijgt dan op de verpakking staat.

Om de werkelijke SPF-bescherming te krijgen die op het product aangegeven staat, moet je 2 mg/cm2 op de huid aanbrengen. Dit komt neer op zo'n 5ml voor het gezicht en hals en zo'n 30 ml voor de rest van het lichaam (laag ingeschat) per keer.

… en per dag?

Als je je aan de richtlijn houdt van elke 2 uur opnieuw insmeren heb je bij een hele dag buiten tussen 10.00 en 18.00 een smeerfrequentie van 4x.

4×35ml = 140 ml per dag per persoon (volwassene).

Kom jij hier aan?

Wat als je minder smeert?
Bijna niemand haalt deze hoeveelheden. Vaak komen we nog niet eens aan de helft. Als je maar de helft smeert van wat nodig is, krijg je veel minder bescherming dan je denkt. Bijvoorbeeld:

• SPF 30 met te weinig crème = effectief maar SPF 10–15

• Je verbrandt sneller dan verwacht, ondanks insmeren.

Waarom hebben jullie zelf nog geen zonnebrandcrème gemaakt?

Deze vraag krijgen we vaak, en terecht. We snappen heel goed dat je op zoek bent naar een zonnebrand die 100% natuurlijk, veilig voor je huid én vriendelijk voor het milieu is. Het korte antwoord? We zouden het graag willen maken, maar het is technisch een flinke uitdaging.

De natuurlijke zonnefilters die effectief zijn én zijn toegestaan in Europa zijn zinkoxide en titaniumdioxide. Wij kiezen bewust voor zinkoxide, omdat het een breder spectrum UV-bescherming biedt (UVA én UVB) en vaak beter wordt verdragen door de gevoelige huid. Maar... het verwerken van zinkoxide in een stabiele en prettig smeerbare crème is veel complexer dan het lijkt.

Zinkoxide is een fijn wit poeder, maar het verspreidt zich niet vanzelf mooi in een crème. Als je dit niet op de juiste manier dispergeert (verdeelt), krijg je:

• Ongelijke UV-bescherming

• Een product dat streperig, korrelig of “zwaar” aanvoelt

• Witte waas, vlekken op de huid of kleding

Hiervoor heb je gespecialiseerde dispergeerapparatuur nodig die wij momenteel niet in huis hebben.

Bij Natural Heroes ontwikkelen en produceren we alles in-house. Dat is een bewuste keuze, zodat we volledige controle houden over de kwaliteit, ingrediënten en duurzaamheid van onze producten. Maar het betekent ook dat we geen toegang hebben tot industriële zonnebrandfabrieken of gespecialiseerde coatingtechnieken voor zinkoxide.

Zonnebrandcrèmes onder de loep

Zonnebrandcrème is er in alle soorten en maten, van sprays tot sticks, met minerale of chemische filters, en van SPF 15 tot 50+. Maar wat is nu eigenlijk het verschil tussen al die opties. Grofweg zijn ze in drie categorieën te verdelen.

1. Zonbescherming met minerale UV-filters

2. Zonbescherming met chemische UV-filters

3. Zonbescherming met een combinatie van beide (hybride)

1. Minerale zonnebrand (fysische zonnebrandcrème)

Werkzame filters: zinkoxide en titaniumdioxide
Werking: Deze filters blijven op de huid liggen en werken als kleine spiegeltjes die UV-straling reflecteren en verspreiden.

Voordelen:

• Werkt direct: Bescherming begint zodra je het aanbrengt.

• Breedspectrum: Beschermt tegen zowel UVA- als UVB-stralen.

• Minder kans op irritatie: Blijft op de huid liggen en wordt vaak goed verdragen, zelfs door de gevoelige huid.

• Stabiel in zonlicht: Verliest minder snel effectiviteit onder invloed van UV.

• Milieuvriendelijker: Breekt sneller af in het milieu en is veiliger voor koraalriffen.

Nadelen:

• Dikke textuur: smeert vaak stroever en voelt zwaarder aan op de huid

• Witte waas: Vooral bij hoge SPF’s zichtbaar op de huid en op (donkere) kleding.

• Regelmatig opnieuw aanbrengen: Bescherming vermindert na wrijven of contact met water, dus bijsmeren is belangrijk.

En daar is wat op gevonden… Nano zinkoxide.

Weetje: Nano-zinkoxide bestaat uit deeltjes tussen de 1 en 100 nanometer. Ter vergelijking: een mensenhaar is ongeveer 80.000 nanometer dik. Dat is dus écht microscopisch klein

.

2. Chemische zonnebrand

Werkzame filters: o.a. Oxybenzone, Octinoxate (Ethylhexyl Methoxycinnamate), Avobenzone, Octocrylene, Tinosorb S(bis-Ethylhexyloxyphenol Methoxyphenyl Triazine), Octisalate
Werking: Chemische zonnefilters werken door UV-straling te absorberen en om te zetten in warmte, in plaats van het te weerkaatsen (zoals minerale filters doen). Omdat elke filter slechts een deel van het UV-spectrum afdekt, worden er vaak meerdere gecombineerd in één product voor een breed spectrum bescherming.

Voordelen:

• Geen witte waas: Ze trekken volledig in de huid.

• Licht en comfortabel: De textuur is meestal dun en soepel

• Geen vlekken op kleding: Omdat ze niet op de huid blijven liggen, geven ze minder snel af.

Nadelen:

• Irritatie en allergieën: Sommige filters, zoals oxybenzone en octocrylene, kunnen huidreacties uitlokken. Vooral wanneer onder invloed van UV-licht veranderen in stoffen die irritatie of zelfs allergieën opwekken. De chemische zonnefilters die we adviseren te vermijden hebben we hieronder vermeld.

• Opname in het lichaam: Chemische filters blijven niet netjes op je huid zitten. Ze worden deels opgenomen en komen soms zelfs in je bloedbaan terecht.
  Sommige plas je gewoon weer uit, maar andere stapelen zich op. Sporen van bepaalde filters (oxybenzone) zijn zelfs gevonden in vetweefsel en moedermelk.

• Mogelijke hormonale effecten: Er zijn aanwijzingen dat sommige filters invloed kunnen hebben op je hormonen, vooral bij langdurig gebruik. Onderzoek loopt nog, maar het baart wel zorgen.

• Inwerktijd nodig: Je moet ze 20 tot 30 minuten van tevoren aanbrengen. Even snel op het strand insmeren en hup de zon in? Werkt dus niet echt met deze filters.

• Milieu impact: Chemische filters breken slecht af in het milieu en hopen zich op in het zeewater en in de weefsels van zeedieren. Oxybenzone is bijvoorbeeld een zonnefilter die koraal afbreekt! Hawaii heeft deze filter sinds 2021 verboden.

Deze zonnefilters adviseren wij om te vermijden: Oxybenzone (Inci: Benzophenone-3), Sulisobenzone (Inci: Benzophenone-4), Homosalate (Inci: Homomenthyl Salicylate), Octinoxate (Inci: Ethylhexyl Methoxycinnamate), Octocrylene
(Inci: Octocrylene), Avobenzone (Inci: Butyl Methoxydibenzoylmethane)

3. Hybride zonnebrand

Werkzame filters: zinkoxide of titaniumdioxide gecombineerd met bijv. avobenzone, octocrylene of homosalate
Werking: combinatie van absorberen van UV-straling en deze vervolgens omzetten in warmte en het reflecteren van UV-straling.

Voordelen:

• Werkt direct na het aanbrengen, meestal goed te verdragen door de gevoelige huid

• Breedspectrum bescherming: combinatie van filters zorgt voor volledige dekking

• Minder witte waas, ondanks combinatie met zinkoxide

Nadelen:

• Mogelijke huidreacties (hoewel minder dan bij volledig chemische zonnefilters

• Milieu-impact: afhankelijk van de gekozen chemische filters

Let goed op het etiket

De term "minerale zonnebrand" wekt vaak de indruk dat het product alléén zinkoxide of titaniumdioxide bevat. Maar let op: sommige merken gebruiken deze term ook als er maar een beetje mineraal filter in zit en voegen daarnaast gewoon chemische filters toe.

Tip: check altijd de ingrediëntenlijst als je een écht volledig mineraal product wilt. Kijk specifiek naar de aanwezigheid van stoffen zoals oxybenzone, octocrylene of avobenzone.

Bronnen:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27131753
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26616753
https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2759002
https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC4997468/https://enveurope.springeropen.com/articles/10.1186/s12302-021-00515-w
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK532266/
https://bond.edu.au/thinking-steps/health-matters/can-blue-light-from-your-phone-harm-your-skin#
https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022202X15349307#
https://www.midwesterndoctor.com/p/dermatologys-disastrous-war-against-f81
https://www.mdpi.com/2076-3921/11/8/1484#
https://academic.oup.com/carcin/article-abstract/34/5/1144/2463125
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ics.12728#
https://www.nature.com/articles/s41598-022-13399-4.pdf
https://www.fda.gov/news-events/fda-brief/fda-brief-fda-announces-results-second-sunscreen-absorption-study